Krank Mili

Krank mili  pistonun gel git hareketini dönme hareketine  çeviren bir elemandır.Krank mili malzemesi olarak  çelik yada Sfero-dökme demir  (küresel grafitli dökme demir) kullanılır.Küçük çelik miller kalıplar içinde  döğme yöntemiyle imal edilirler.Büyük krank milleri , açıkta döğülür muylulara gerçek açısal sapmalar kazandırılır ve son tesfiye işlemleri uygulanarak bitirilirler.Daha  büyük motor ( silindir çapı 500 mm ve daha büyük ) milleri ise ayrı parçalar şeklinde imal edildikten sonra civatalarla birleştirilirler.Burada yarı parçalı imalat ve tam parçalı imalat yöntemlerinden söz etmek mümkündür..Yarı parçalı imalatta bir muylu ve iki krank kolu tek parça halinde bükülerek hazırlanır.Buna karşın tam parçalı imalatta ayrı ayrı imal edilen krank mili parçaları sonradan birleştirilir.Miller için çekme dayanımı 800 ile 900 newton bölü milimetrekare olan tavlanmış çelik kullanılır.Küçük millerde yatak muyluları , alevde yada endüksiyonla yüzey sertleştirmeye tabi tutulur.Krankın mukavemetini arttırmak için muylu ve kolun birleştiği yer sertleştirmenin uygulandığı bölge içine alınır.Bu bölgede gerilim yoğuşumunu gidermek için muylu ile kolun birleştiği yere döğme yada tornalama yuvarlama kavisi verilir.Sfero döküm ile imal edilen krank millerinde bu geçiş bölgeleri , kuvvet akışına daha uygun tasarlanabilir.

Gemi dizel motorlarının krank milleri motor denemelerini yürüten değerlendirme komisyonlarının belirlediği yöntemlere göre hesaplanır..  ‘Alman Lloyd ’ un  hesaplama talimatı buna bir örnek oluşturur.

Eğer bir krank mili için değerlendirme komisyonu deneme sonuçları yok ise ölçü boyutlandırması aşağıdaki gibi yapılabilir.

1 ) Krank millerin boyutları  pratik değerlere göre saptanır

1.1 ) Otomobil motorları ve kamyon dizel motorlarında krank ölçüleri Tablo 5 de verilen değerlerle belirlenir.

1.2) Diğer dizel motorlarında evvela muylu çapları basit burulma gerilmesi bağıntısı kullanılarak hesaplanır .

Muylu boyları ve krank kollarının kalınlığı aşağıda verilen bazı bağıntılarla belirlenebilir..

Kol muylu boyu  = (0.45 – 0.55 ) D

Ana yatak muylu boyu = ( 0.5 – 0.6 ) D

Kol kalınlığı h= ( 0.25 – 0.35 ) D

TABLO   Otto ve dizel   motorlarının krank mili hesaplamalarında kullanılabilecek pratik değerler

2. Seçilen ölçülerin kontrolu

Krank milinde meydana gelen gerçek gerilimlerin hesaplamasının imkansız oluşu nedeniyle kontrollerde benzer gerilimler esas alınır.Bu gerilimlerin belirlenebilmesi için krank milinin açısal konumuna bağlı olarak değişim gösteren radyal ve teğetsel kuvvetlerin hesaplanması gerekir.Bu hesaplamalar ikinci bölümde verilen formüller kullanılarak yapılabilir.

Gerçekte statik olarak belirsiz olan krank mili muylu eksenlerinden geçen hayali bir düzlemle kesilecek olursa statik olarak belirgin bir mil parçası elde edilir.Böylece mukavemet bilimi kaidelerine göre muylu ve krank kollarındaki gerilimler belirlenebilir ve en büyük şekil değiştirme hipotezine göre bir karşılaştırma gerilimi haline sokulabilirler.Bu gerilim başarı ile kullanılmış krank üzerinde aynı yöntem uygulanarak elde edilmiş emniyet geriliminden daha büyük olamaz.İşte bu bahsedilenler krank mili imalatının esaslarını oluşturur.

Eyüp YAYLACI